|
Açıklama:
Asenkron motorlar
kalkışları (ilk dönmeye başlaması) sırasında şebekeden normal akımlarının 3-6
katı kadar fazla akım çeker. Kalkış sırasındaki çekilen bu akım kısa
sürelidir. Küçük güçlü motorlarda kısa süreli fazla akımın şebeke üzerinde
olumsuz etkisi fazla olmaz.
Ancak büyük güçlü
motorların direkt yol almaları sırasında, şebekeden çektikleri kalkış
akımları, şebeke gerilim düşümlerine neden olur. Gerilim düşmeleri de hem
çalışmakta olan motorun hem de çalışan diğer alıcıların çalışma özelliklerini
etkiler.
Şebekelerin durumuna göre
elektrik idareleri belli güçlerden büyük motorların (3KW’nın üstündeki)
çalıştırılmasında kalkış akımını düşürücü önlemler alınması için kurallar
getirir.
Bu nedenle büyük güçlü
motorların ve çok sık yol alan küçük güçlü motorların, kalkınma akımlarının
şebekeyi olumsuz yönde etkilememeleri için değişik yöntemler uygulanır. Bu
yöntemler şunlardır;
·
Doğrudan yol vermek (direkt yol
verme)
·
Düşük gerilimle yol vermek
v
Yıldız-Üçgen yol vermek
v
Oto trafosu ile yol vermek
v
Dirençle yol vermek
v
Rotorlu sargılı asenkron
motorlara yol verme
·
Mikro işlemcilerle yol verme
v
Yumuşak yol verme
v
Frekans değiştirici ile yol
verme
Biz bu uygulamada kalkış
akımını düşürmede en ekonomik yöntem olan Yıldız-Üçgen yol verme yöntemini
kullanacağız.
Bu yöntemle yol
verebilmek için motorun üçgen bağlı çalışma gerilimi şebeke gerilimine eşit
olmalıdır. Örneğin, ülkemizde şebeke gerilimi 380 volt olduğuna göre
yıldız-üçgen yol verilecek motorun etiketinde ∆380 V veya ∆380V/Y660V
yazılı olmalıdır.
Yıldız-üçgen yol vermede
amaç, motoru kalkış süresince yıldız bağlı çalıştırmak ve kalkışını
tamamlayan motoru hemen normal bağlantısı olan üçgen bağlı olarak
çalıştırmaktır.
Motor, kalkış sırasında
yıldız bağlı çalıştırıldığından motor sargılarına uygulanan gerilim U/√3
değerine, motorun şebekeden çektiği akım ise 1/3 değerine düşer.
Motorun sargılarına uygulanan
gerilim azaldığından momenti önemli ölçüde küçülür. Yıldız-üçgen yol vermenin
kusursuz olması için motorun yük momentinin, yıldız bağlamadaki motor
momentinden büyük olmaması ve yıldız bağlamadaki sürenin uygun olması
gerekir. Bu geçiş süresi çok önemlidir. Motor, yıldız bağlantıda iken
anma devir sayısına ulaşıldığı anda üçgen bağlantıya geçilmesi ve fazla
aralık verilmemesi gerekir. Böyle olursa yıldızdan üçgen bağlantıya geçişteki
üçgen kontaktörünün kapamama akımı küçük ve yıldızdan üçgene geçiş darbesiz
olur. Aksi hâlde, üçgen bağlantıya geçişte akımda geçici artışlar görülür.
Bunun sonucu kontaktörün kontakları ani yüksek ısı nedeniyle kaynak olabilir.
λ/∆ yol
vermede yıldız olarak kalkınan motorun devir sayısı yaklaşık anma devir
sayısına yaklaştığında üçgen durumuna geçilir. Burada iki önemli durum ortaya
çıkar. Birincisi motorun üçgene geçmeden önceki yıldız çalışma süresi, diğeri
ise yıldız bağlantıdan üçgen bağlantıya geçiş süresidir.
Bu süre motorun gücüne göre
değişiklik gösterir ve maksimum 8-10 saniye civarındadır.
 
Yıldız
Bağlantı Şekli Üçgen
Bağlantı Şekli
Yıldız Bağlantı
Özelliği:
Yıldız bağlantı; stator
sargılarının çıkış veya giriş uçlarının birleşmesi ile elde edilen
bağlantıdır. Klemens kutusunda üç uç ( Z, X, Y) köprü edilir.
Üçgen Bağlantı Özelliği:
Üçgen bağlantı, faz sargısı
çıkış uçlarının (Z, X, Y) diğer faz sargısı giriş uçları (U, V, W) ile
birleştirilmesi sonucu elde edilen bağlantıdır.
Devre Şeması:
Otomatik
yıldız-üçgen çalışma devresi
İşlem Basamakları:
- Verilen malzemelerin
sağlamlık kontrolünü yapınız.
- Şekildeki devreyi öğretmeninizin
gözetiminde kurunuz.
- ZR zaman rölesini 3
saniyeye ayarlayınız.
- Başlatma butonuna basıp
bırakarak motorunun dönmesini sağlayınız.
- Gelişen olayları 1 dakika
süreyle gözlemleyip, defterinize not alınız.
- ZR zaman rölesinin
devredeki görevi nedir? Açıklayınız.
|
Faydalı linkler: