Endüstriyel Kontrol ve Arıza Analizi Dersi Temrinleri / Tristörün seri anahtarla durdurulması
Temrin no: 5
TRİSTÖRÜN SERİ ANAHTARLA DURDURULMASI
Tristörün yapısı ve çalışma prensibi:
Yapısı
Sembolü
Tristör PNPN tipi
maddelerin yan yana getirilmesiyle meydana getirilmiştir. Değişik kılıf
şekillerinde anot ve katot uçları geyt ucuna göre
daha kalın imal edilir. Geyt ucunun bağlı olduğu
maddeye göre N kapılı ya da P kapılı olarak ikiye ayrılır. Uygulamada daha
çok P kapılı olanları kullanılır. Bu nedenle P kapılı tristörler
daha çok üretilir. Tristör, küçük bir geyt (kapı) akımıyla büyük akımların kontrolünü
yapabilen yarı iletken sessiz bir anahtarlama devre elemanıdır. Anoduna
(+), katoduna (-) gerilim verildiğinde hemen çalışmaz. Anot katot arasını
iletime geçirebilmek için katoda göre geyte (+)
gerilim vermek gerekir. DC gerilimde, tristör
iletken olduktan sonra geyt tetikleme gerilimini
kesseniz dahi tristör çalışmaya devam eder. Ancak
bu olay AC gerilimde çalışılırken geyt tetikleme
gerilimi kesildiğinde tristörün iletkenliği
kaybolur ve yalıtkan hale geçer.
Devre Şeması ve
devrenin çalışması:
Devreye
besleme gerilimi uygulanıp S1 anahtarı kapatıldığında tristörgeyt polarması almadığı için yalıtımda olup, led sönüktür. B1 butonuna basıldığında R1 direncinden
geçen akım tristörüngeytine
ulaşır ve böylece tristörüngeyti
katoduna nazaran pozitif olur. Tristör
tetiklenerek iletime geçer. Led yanar. Tristör doğru akımda çalıştırıldığından led yandıktan sonra B1 butonu açılsa dahi tristör iletimde kalmaya devam edeceğinden led yanmaya devam eder. Tristörü
durdurup ledi söndürmek için S1 anahtarı açılarak
devreye uygulanan gerilim kesilmelidir.
Kullanılacak Araç ve Gereçler:
1.Şekildeki devre elamanları
2.Deney bordu
3.Kargaburun, yankeski
4.Avometre
5.Bağlantı iletkenleri
Tristörün Avometre ile bacaklarının bulunması: Avometre
direnç ölçme ya da diyot ölçme konuma alınır. Tristör
bacakları rast gele ikişer ikişer ölçülür. Bir yönde iletken, diğer yönde
yalıtkan olan iki bacak tespit edilir. Boşta kalan bacak anottur. Bir yönde
iletken olan bacaklar bulunduğu anda pozitif probun
bağlı olduğu bacak geyt, diğeri katottur.
Avometre ile tristörün
sağlamlık kontrolünün yapılması: Avometre
direnç ölçme ya da diyot ölçme konumuna alınır. Anot ve katotları her iki
yönde sonsuz direnç göstermelidir. Pozitif prop
anottan koparılmadan aynı anda geyte
dokundurulduğunda avometreden küçük direnç
okunmalıdır. Bu anda pozitif propgeytten çekildiğinde anot ve katot uçlarından küçük
direnç okunmalıdır.
İşlem Basamakları:
1.Verilen malzemelerin sağlamlığını
kontrol ediniz.