Elektrik Elektronik Teknolojisi Alanı Temrinleri

Temrin No: 10

Çift devirli (dahlender) asenkron motorun çalıştırılması

Açıklama:

   Asenkron motorun statoruna iki veya tek sargı sarılarak rotorundan 2 veya 3-4 değişik devir elde edilebilen motorlara çift devirli (dahlender) motor denir.

   İki değişik devir için motor klemensine altı (6) uç çıkarılır. Teorik olarak üç değişik devir için motorun statoruna farklı kutup sayılı iki ayrı sargı sarılır. Sargılardan biri Dahlender bağlantılı yapılır. Klemens kutusuna ise dokuz (9) uç çıkarılır. Dört değişik devir için yine statora farklı kutup sayılı, Dahlender bağlantılı iki sargı sarılır. Klemens kutusuna on iki (12) uç çıkarılır. Bu tip sarımlarda, klemens kutusunda fazla uç olması, karışıklığa ve kumanda etme güçlüğüne neden olduğundan kullanılmaz.

   Çift devirli asenkron motorların endüstride pek çok kullanım alanı mevcuttur. Genel olarak tek devirli asenkron motorun kullanıldığı her yerde kullanılabilir. Özellikle farklı birkaç devir gerekli olan yerler için kullanılır.

   Sanayinin her kolunda yerini almıştır. Pistonlu pompalarda, kompresörlerde, bant konveyörlerinde, vantilatörlerde, körüklerde, santrifüj pompalarında, torna, freze, matkap tezgâhlarında, aspiratörlerde, ağaç işleri makinelerinde, tekstil endüstrisinde, matbaa makinelerinde çok devirli asenkron motorlar için geniş bir uygulama sahası vardır.

Çalışma Şekli:

   Çift devirli asenkron motorlar, yapı ve çalışma özelliği bakımından tek devirli asenkron motorlarla aynıdır. Sadece tek devirli asenkron motorların statorunda tek kutup sayılı bir sargı varken çift devirli asenkron motorların statorunda ise farklı kutup sayılı iki veya tek sargı bulunur.

Düşük devirde çalışırken büyük kutup sayılı sargının oluşturduğu manyetik alan rotoru yavaş döndürür. Yüksek devirde çalışırken de küçük kutup sayılı sargının manyetik alanıyla rotor hızlı döndürür.

Dahlander bağlantılı sargıların uçları, klemens tablosunda aşağıdaki şekildeki gibi bağlanır.

Dahlander bağlantıda, yukarıdaki şekildeki gibi motorun her iki hızdaki dönüş yönü aynı olmalıdır. Aynı dönüş yönünü elde edebilmek ve klemens tablosunda 2U-2V-2W uçlarını aynı sırada bağlayabilmek için faz grupları orta uçları işaretlerinde, iki fazda değişiklik yapılmalıdır. Örneğin, 1U birinci fazın orta ucu 2U yerine 2W, 1 W üçüncü fazın orta ucu 2W yerine 2U gibi…

Genellikle Dahlender sargılı motorlarda, 1U-1V-1W uçlarına enerji verilirse motor düşük hızla, 2U-2V-2W uçlarına enerji verilir, 1U-1V-1W uçları köprü (kısa devre) edilirse motor yüksek hızla çalışır.

Düşük ve yüksek hızla çalışmada, aynı faz sırası için motorun faz sırası değişmemelidir. Bunun için kontaktör bağlantılarında, faz sırasının değişmemesine dikkat edilmelidir.

İki devirli sabit momentli, Dahlender sargılı motora ayrı ayrı start butonları ile yol verme şeması:

İşlem Basamakları:

1. Verilen malzemelerin sağlamlık kontrolünü yapınız.
2. Şekildeki devreyi öğretmeninizin gözetiminde kurunuz.
3. Düşük devir butonuna basarak devrenin çalışmasını gözlemleyiniz.
4. Stop butonuna basarak motoru durdurunuz.
5. Yüksek devir butonuna basarak devrenin çalışmasını gözlemleyiniz.
6. Motor yüksek devirde çalışırken düşük devir butonuna basılırsa ne olur? Açıklayınız.
7. Yüksek devir kontaktörüne seri bağlı DD kontaktörünün NK kontağının görevi nedir? Açıklayınız.
8. Düşük devir kontaktörüne seri bağlı YD kontaktörünün NK kontağının görevi nedir? Açıklayınız.

DEĞERLENDİRME

Adı Soyadı

Teknoloji

Ölçüm

İş Güvenliği

Tertip Düzen

Devrenin Çalışması

Toplam

30

10

10

20

30

100